KACZKOWSKI Antoni (1860-1924) gospodarz

Urodził się 28 I 1860 r. we wsi Rogaczówek, parafia Żytno w rodzinie o wielopokoleniowych tradycjach związanych z zarządzaniem majątkami ziemskimi i pełnieniem funkcji dworskich. Był pierworodnym synem Edwarda Kaczkowskiego (10 X 1834-?) i Brygidy Marcelli Chamerlińskiej (7 X 1839-?), którzy zawarli związek małżeński 10 V 1858 r. w kościele pw. św. Marii Magdaleny w Gidlach. Antoni dorastał w atmosferze, w której głęboko zakorzeniona tradycja rodzinna odcisnęła znaczący wpływ na jego życie. Miał co najmniej dwójkę rodzeństwa: brata Józefa (14 III 1862 Rogaczówek -?) oraz siostrę Anastazję (17 XII 1870 Majdan -?).

Ojciec Antoniego, Edward Kaczkowski pełnił funkcję ekonoma (zarządcy folwarku) w Żytnie i wywodził się z rodziny o znacznych wpływach. Dziadek Antoniego, Jan Kaczkowski (1805–1872), przez wiele lat zajmował stanowiska ekonomiczne w majątkach rodziny Siemieńskich. W latach 1858–1862 sprawował funkcję ekonoma w Rędzinach, natomiast równolegle jego brat, Andrzej Kaczkowski, zarządzał sąsiednim majątkiem w Żytnie, oba należące do Siemieńskich. Przodkowie Antoniego pełnili różnorodne funkcje na dworach. Pradziadek Antoniego, Mateusz Kaczkowski (1756–1827) pracował jako woźnica u „wielmożnej Kiedrzyńskiej”, co dowodzi zaufania, jakim cieszyła się rodzina w lokalnych kręgach szlacheckich. Mateusz później osiedlił się na gospodarstwie w Żytnie, a jego potomkowie utrzymywali trwałe więzi z rodziną Siemieńskich.

Matka Antoniego, Brygida Marcella Chamerlińska, wywodziła się z rodziny szlacheckiej. Jej ojciec, Hipolit Chamerliński w XIX w. był dzierżawcą ziemskim, co potwierdzają liczne akty rejentalne. W 1832 r. określano go jako „dziedzica wójtostwa Chlebów”, zaś w 1837 r. jako „posiadacza posady wieczysto  dzierżawnej”. Dziadek Brygidy, Adam Chamerliński wywodził się z Wielkopolski.  Pełnił funkcję pisarza aktowego, a także zarządcy dóbr Maleń. Po osiedleniu się w Petrykozach został nauczycielem w szkole elementarnej w Górce Pabianickiej, co zapewniło rodzinie dostęp do wykształcenia i pozycji społecznej.

Jako najstarsze dziecko w rodzinie, Antoni był chrześniakiem swoich dziadków – Jana Kaczkowskiego i Józefy Chamerlińskiej, czyli babci ze strony matki. Bliskie związki rodziny Kaczkowskich z rodziną Siemieńskich były widoczne w różnych wydarzeniach rodzinnych. Przykładem może być chrzest Franciszka, syna Andrzeja Kaczkowskiego w 1852 r., gdzie chrzestnymi byli Władysław i Ewa Siemieńscy, właściciele Żytna. Wcześniej, w 1799 r. Franciszek i Józefa Siemieńscy byli chrzestnymi siostry Jana Kaczkowskiego, Klary.

Nic pewnego nie zachowało się co do wykształcenia Antoniego i uprawianego sposobu utrzymania. Być może już za młodu osiedlił się w pobliskim Przedborzu, gdzie mógł znaleźć zatrudnienie w przemyśle. Zapewne w tym czasie poznał 19-letnią Stefanię Trybulską (1865 Gowarczów – 11 V 1947 Przedbórz) przebywającą zapewne u swego brata ciotecznego (zob.) Antoniego Sobkiewicza, który w Przedborzu był piwowarem.

Stefania pochodziła z mazowieckiej szlachty, o której przodkach zachowały się liczne świadectwa ich działalności kościelnej i majątkowej. Prapradziadek Stefanii pełnił funkcję burmistrza w opackiej części Skrzynna, należącej wówczas do cystersów z Sulejowa. Jej pradziadek przez całe swoje życie był kasjerem kasy miejskiej oraz burmistrzem, a dziadek – ekonomem i ławnikiem honorowym Skrzynna. Jej ojciec, Adam Konstanty Trybulski, był organistą w Gowarczowie. Matką zaś była Zofia Konstancja, córka Antoniego Wardzichowskiego, który przez lata pełnił funkcję gajowego, a później ekonoma w majątkach ziemskich w Domasznie, Trojanowicach i Rudzie Pilczyckiej.

Ślub Antoniego Kaczkowskiego ze Stefanią Trybulską został zawarty 16 VI 1889 r. w kościele św. Aleksego w Przedborzu. Świadkami byli Michał Wołoszyn i Leopold Jabłoński „pełnoletni mieszkaniec Łodzi”.

Antoni musiał jednak pozyskać znaczny kapitał, skoro zakupił ziemię uprawną i osiadł na gospodarstwie w nowo powstałej, podprzedborskiej wsi Ładoga. To obecna wieś Miejskie Pola. Wieś ta powstała na 250 morgach ziemi poduchownej przejętej przez władze rosyjskie po 1864 r. Jeszcze w 1883 r. we wsi był zaledwie 1 dom mieszkalny i zamieszkiwało ją 5 osób. Od tej pory Antoni Kaczkowski występuje w dokumentach parafialnych jako „chozjain” (gospodarz) w odróżnieniu popularnego zapisu „kriestianin” (włościanin). Nie znamy wielkości jego gospodarstwa, jednak jeszcze w 1916 r. jego syn Leon gospodarował na areale 5 ha 29 arów. Zapewne Antoni podobnie wywianował córkę Mariannę.  

Małżeństwo Antoniego i Stefanii połączyło dwie rodziny o głębokich korzeniach związanych zarówno z dworem, jak i kościołem. Z ich związku urodziło się czworo dzieci: Adam Kaczkowski (24 VIII 1891, urodził się martwy), (zob.) Leon Julian Kaczkowski (11 IV 1893 – 15 I 1967), Marianna Stefania Kaczkowska (8 – 16 IV 1898), Marianna Eleonora Kaczkowska (15 II 1902 –10 VIII 1994 zamężna Jaroszek).

Antoni Kaczkowski zmarł 23 XII 1924 r. Jego zgon zgłosili zięć Bolesław Jaroszek oraz Antoni Zawisza. Spoczął na cmentarzu parafialnym w Przedborzu. Grób został zniszczony przez Niemców w 1944 r. w toku kopania rowów przeciwpancernych.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, tom V, Warszawa 1884, s. 568; https://geneszukacz.genealodzy.pl/; https://metryki.genbaza.pl/; Akty notarialne Chamerlińskich: https://www.lodz.ap.gov.pl/p,61,oddzial-w-sieradzu; Akta miasta Skrzynna: https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/17742138

Paweł Błoński