To wioska w gminie Przedbórz opodal Gór Mokrych, na wschodnim stoku Gór Przedborskich. Tylko ta jedna wioska w Polsce nosi tę nazwę. Złośliwcy, przez podobieństwo brzmienia nazwy i znacznej liczby dawnych mieszkańców, odnoszą ją też do miasta Rzeszów.

Prawda jest taka, że Mojżeszów powstał w połowie XIX wieku z woli zamożnego przedsiębiorcy żydowskiego z Przedborza (zob.) Mojżesza Binenthala. O Binenthalu sporo w Przedborskim Słowniku Biograficznym. Był nie tylko kupcem i „entreprenerem”, czyli właścicielem licznych dóbr kapitałowych oraz budowniczym m.in. sławnej manufaktury sukienniczej (zob.) Wojciecha Lange oraz przedborskiego ratusza. Tenże Mojżesz Binenthal zapragnął zostać także właścicielem ziemskim. Otóż rodzina Biedrzyńskich, właścicieli pobliskiego majątku Góry Mokre niezbyt dobrze radziła sobie z gospodarowaniem w dobie rewolucji przemysłowej. W 1838 r. Biedrzyńscy wypuścili swój majątek Binenthalowi na 30 lat pod zastaw 218000 złotych polskich.     

I tu się zaczyna historia wsi Mojżeszów. Binenthal zdawał sobie sprawę z niskiej rentowności folwarku opartego na pańszczyźnie zamieszkałego tam chłopstwa. Postanowił więc założyć w pozyskanych dobrach kolonię, dając źródło utrzymania biednym żydowskim mieszkańcom Przedborza. Z pewnością liczył też na lepsze wykorzystanie majątku. Na wydzielonym obszarze 7 włók (1 włóka to 30 mórg, czyli 16,8 ha) postanowił osiedlić 25 rodzin żydowskich. Każda rodzina osadnicza zawierała z właścicielem kontrakt u notariusza w Końskich. Otrzymywała nowo zbudowany dom z izbą, komorą i sienią oraz stodołę i oborę. Miała gospodarzyć na przydzielonym kilkuhektarowym areale, jednak bez prawa wykonywania innych zajęć. Binenthal wyznaczył im świadczenia, dając do wyboru opłacenie czynszu gotówką lub odrabianie go w 3 dni w tygodniu. Osadnicy musieli także dostarczać właścicielowi określone ilości kur i jajek, świadczyć usługi konne itp. Gdyby okazało się, że osadnik źle gospodaruje, zastrzegł sobie prawo jego usunięcia. Zaproponował też ulgi w czynszu za karczowanie, czyli ciężką pracę przy usuwaniu pniaków po ściętych drzewach na pozyskanych polach.

Kolonię nazwano Mojżeszów od imienia właściciela. Projekt z braku ziemi uprawnej zrealizowano tylko częściowo. Osiedliło się tam 14 rodzin żydowskich. Byli to przeważnie drobni rzemieślnicy i handlowcy, stąd powodziło im się różnie. Żydowscy osadnicy nie legitymowali się przecież tradycyjnym rolniczym pochodzeniem, ani znajomością fachu. Po śmierci Mojżesza Binenthala w 1859 r., „jego spadkobiercy uwikłali się – pisał Andrzej Fajkosz – w wieloletni proces z rodziną Biedrzyńskich domagającą się zwrotu swej dawnej posiadłości i wysokiego odszkodowania”.

W II tomie „Słownika geograficznego Królestwa Polskiego…” z 1881 r. widnieje informacja, iż Mojżeszów liczył osad 19 i 228 mórg gruntów. Była tam  wtedy siedziba Urzędu Gminy Góry Mokre. Co ciekawe zapisano ponadto, że w Górach Mokrych-II [Majdan i Koszary] jest 15 domów, 154 mieszkańców oraz „172 morgi ziemi  do [dla] drobnych osadników izraelitów”.  

Według danych spisu powszechnego z 1921 r. Mojżeszów zamieszkiwało 157 osób, w tym jedynie 29 osób narodowości żydowskiej, które zajmowały się głównie handlem płodami rolnymi. W okresie międzywojnia np. Tencer Pinkus (ur. 1886 r.) miał tam piekarnię. W 1936 r. było we wsi 29 gospodarstw.

Podczas II wojny światowej Niemcy już w połowie marca 1940 r. utworzyli w Przedborzu getto dla ludności żydowskiej. W lutym 1942 r. „(…) przesiedlono do naszego miasta z pobliskich wsi, jak: Góry Mokre, Mojżeszów, Wojciechów itp. 119 osób – pisał do centrali Żydowskiej Samopomocy Społecznej przewodniczący Rady Starszych i Delegatury ŻSS w Przedborzu Dawid Frydman. – Są to ludzie zupełnie biedni, wprost nagie, żadnej odzieży, których nie jesteśmy w stanie odziać”. Najprawdopodobniej podzielili oni losy całej społeczności żydowskiego getta w Przedborzu. W dniach 10 i 13 października 1942 r. Niemcy zamordowali  ich w obozie zagłady w Treblince. Zatem, po 100 latach projekt Mojżesza Binenthala zakończyła niemiecka zbrodnia.

Po wojnie w Mojżeszowie mieszkali już tylko Polacy. W 1964 r. właścicielami gospodarstw byli: Błoński Jan s. Jana, Cygan Jan, Dróżdż Apolonia, Doroziński Michał, Konieczna Jadwiga, Klimczak Aleksy, Kluska Maria, Obarzanek Antoni, Obarzanek Stanisław, Rabiak Franciszka, Rabiak Aleksy, Staszczyk Jan s. Jana, Staszczyk Michał, Staszczyk Antoni, Błoński Jan s. Piotra, Cecota Adam, Gawron Józefa ż. Warzycha, Kapuśniak Władysław, Obarzanek Edward, Obarzanek Karol, Saternus Wawrzyniec, Strzelecki Kazimierz, Staszczyk Stanisław, Staszczyk Stanisław s. Adama, Wachulski Tomasz, Wilk Katarzyna, Wilk Jan, Koza Helena, Baran Stanisław s. Władysława.  

W 2021 r. Mojżeszów zamieszkiwało 71 osób, w tym 43,7% to kobiety, a 56,3% mężczyźni.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, wydany pod redakcją Filipa Sulimierskiego, Bronisława Chlebowskiego, Władysława Walewskiego, Warszawa 1881, tom II, s. 726; Wojciech Zawadzki, Eroica, Zagłada Żydów przedborskich w latach 1939-1942, Bydgoszcz 2008, s. 63; Andrzej Fajkosz, Kartki z historii ziemi koneckiej, Kielce-Końskie 2010, s. 157; Mapa WIG, Przedbórz, 1:100000, Warszawa 1937; Teczkę Wspólnoty lesnej Mojżeszów z 1964 r. udostępnił Mariusz Obarzanek; https://www.polskawliczbach.pl/wies_Mojzeszow

Wojciech Zawadzki